بیماری های مرغ ها و راه های درمان و پیشگیری
بیماری های مرغ از جمله مباحث مهم در پرورش طیور هستند. مرغ ها نقش مهمی در تغذیه انسان ها دارند و از این جهت، لازم است سلامتشان کاملا تضمین شده باشد. بسیاری از عوامل بیماری زا مانند ویروس ها، باکتری ها و ... می توانند سلامت مرغ را به خطر بیندازند؛ همچنین اختلال در عملکرد عادی اعضای بدن مرغ ها هم ممکن است سبب ایجاد بیماری شوند. در این مطلب قرار است با رایج ترین بیماری های مرغ ها، علائم، راه های درمان و پیشگیری آن ها به طور کامل آشنا شویم. جهت آشنایی با بهترین مقالات بیماری های طیور از بخش مقالات وبسایت شرکت رویال طیور بازدید فرمائید .
بیماری های مرغ ها دلایل مختلفی می تواند داشته باشد اما نکته مهم درباره همه آن ها، تشخیص زودهنگام و اقدام به موقع است. معمولا طیور را در سالن های پرورش و به صورت گله ای نگهداری می کنند؛ به همین دلیل بیماری های عفونی و واگیردار به سرعت بین مرغ ها پخش می شوند و این امر باعث وخیم تر شدن اوضاع و در پی آن، افزایش خسارات خواهد شد. پرورش دهندگان با داشتن اطلاعات کلی درباره هر بیماری و راه های پیشگیری یا درمان آن، می توانند در کمترین زمان ممکن، اقدامات لازم را انجام دهند. در ادامه به بررسی کامل شایع ترین بیماری های مرغ می پردازیم.
آنفلوانزای مرغی را می توان جزء خطرناکترین بیماری های مرغی دانست که بین انسان و این نوع از طیور مشترک است. آنفلوانزای مرغی که با نام طاعون مرغان هم شناخته می شود، نوعی عفونت ویروسی بوده و عامل آن یکی از سویه های ویروس آنفلوانزا به نام ویروس A است. این بیماری براساس شدتش در دو دسته حاد و فوق حاد تقسیم بندی می شود.
آنفلوانزای مرغی حاد (HPAI) علائم خفیفی مانند ژولیده شدن پرها یا کم شدن تخم گذاری را دارد یا در برخی موارد علامتی را در مرغ ایجاد نمی کند. این بیماری حدود دوهفته نهفته می ماند و در بیش از نیمی از مرغ ها باعث مرگ می شود. طول دوره درمان این نوع آنفلوانزا حدود 21 روز است.
آنفلوانزای مرغی فوق حاد (LPAI) شدیدترین حالت این نوع ویروس است که تقریبا در همه مرغ های مبتلا منجر به مرگ می شود. میزان سرایت آن به شدت بالا است؛ به طوری که فقط دو روز زمان لازم دارد تا بیش از 95 درصد مرغ های یک گله را مبتلا کند. این بیماری حدود سه روز تا یک هفته دوره نهفتگی دارد و مرگ در آن به صورت ناگهانی اتفاق می افتد.
مهم ترین نکته برای پیشگیری از شیوع بیماری آنفلوانزای مرغی، رعایت اصول بهداشتی در محل نگهداری طیور است؛ زیرا ویروس عامل این بیماری ازطریق تماس مستقیم مرغ ها به لوازم آلوده یا پرندگان مبتلا، منتقل می شود. موارد زیر را برای جلوگیری از این بیماری به خاطر بسپارید:
میخچه پای مرغ که بامبل فوت و پودودرماتیت اولسراتیو نیز نامیده می شود، یکی دیگر از انواع بیماری های شایع در مرغ ها است. این بیماری باکتریایی در ابتدا به صورت پوسته پوسته شدن کف پا و قرمز و نازک شدن پوست آن دیده می شود اما در ادامه کف پا ورم کرده و چند آبسته در آن ایجاد خواهد شد. اگر تا این مرحله بیماری نادیده گرفته شود، عفونت تا تاندون ها نیز گسترده شده و با نفوذ به داخل استخوان های مرغ، احتمال تلف شدن مرغ را بالا می برد.
مرغ هایی که مبتلا به بامبل فوت هستند، معمولا دچار کاهش فعالیت و عدم تعادل در راه رفتن می شوند؛ همچنین به دلیل درد زخم ها و آبسه های کف پا، ممکن است مرغ از حرکت خودداری کند.
علت اصلی ابتلای مرغ ها به میخچه کف پا، ایجاد زخم و ورود باکتری به آن است. این زخم می تواند دراثر راه رفتن روی اجسام تیز و خاردار یا بسترهای کثیف، بسترهای بتنی و شنی، پریدن از ارتفاع و اضافه وزن ایجاد شود. خوشبختانه بامبل فوت با تشخیص سریع و استفاده از دارو، به راحتی درمان می شود اما اگر به آن بی توجهی کنید می تواند تا جایی پیشرفت کند که منجر به مرگ مرغ شود.
مهم ترین نکته در پیشگیری از ابتلای مرغ ها به میخچه کف پا، انتخاب بستر مناسب است. بستری که مرغ ها روی آن راه می روند و می خوابند، باید کاملا تمیز، خشک و بدون شیب و لغزندگی باشد. به دلیل اینکه چاقی مرغ نیز از عوامل ایجاد این بیماری است، لازم است روی رژیم غذایی طیور توجه ویژه ای داشته باشید و از به کار بردن مواد پرکربوهیدرات و پرچربی در برنامه غذایی آن ها خودداری کنید.
اگر بامبل فوت هنوز پیشرفت چندانی نکرده باشد، می توان با استفاده از دارو و روش های ساده آن را درمان کرد اما در موارد شدید این بیماری، لازم است از جراحی کمک گرفت. در جراحی میخچه ها بریده شده و کاملا تخلیه می شوند. بعد از عمل برداشتن میخچه ها، باند پای مرغ باید به طور مرتب عوض شود تا زخم عفونی نشده و کاملا بهبود یابد. یکی از راه های درمان میخچه ها در مراحل اولیه، قرار دادن پای مرغ در آب گرمی است که مقدای نمک یا کلرهگزیدین به آن اضافه شده باشد. استفاده از آنتی بیوتیک ها پس از مشورت با دامپزشک نیز برای درمان این بیماری مفید است.
جهت آشنایی با انواع تخم نطفه دار مرغ به بخش محصولات وبسایت مراجعه کنید .
بیماری برونشیت عفونی ازجمله بیماری های حاد تنفسی در مرغ ها است که می تواند تا 60 درصد مرگ ومیر طیور را به همراه داشته باشد؛ بنابراین، برونشیت در دسته بیماری های خطرناک قرار می گیرد. عامل این بیماری ویروسی از خانواده کرونوویریده ها است که می تواند از طریق هوا، غذا، حشرات و جوندگان، لوازم آلوده و دیگر پرندگان مبتلا به مرغ های سالم منتقل شود.
ابتلا به بیماری برونشیت عفونی در مرغ ها سن خاصی ندارد اما در جوجه هایی که کمتر از دو ماه سن دارند، به شکل شدیدتری بروز پیدا می کند. دوره کمون این بیماری کمتر از 48 ساعت است و در مدت کوتاهی علائم در بدن مرغ های مبتلا بروز پیدا می کنند. ویروس برونشیت نه تنها سیستم تنفسی مرغ را درگیر می کند، بلکه عملکرد سیستم های گوارش و تولیدمثلی آن را نیز مختل می کند.
بهترین راه برای پیشگیری از برونشیت، واکسیناسیون و رعایت بهداشت محیط است؛ به همین دلیل استفاده از سیستم تهویه مناسب در محل نگهداری مرغ ها، ضدعفونی کردن مداوم ظروف غذا و لباس های کارگران و جمع کردن به موقع فضولات از موارد بسیار مهم در این موضوع هستند. نظارت بر تغذیه مرغ ها و جلوگیری از نفوذ حشرات و جوندگان نیز از دیگر اقدامات پیشگیرانه است.
متاسفانه تا اکنون روش درمانی مشخصی برای درمان برونشیت عفونی مرغ یافت نشده است اما استفاده از آنتی بیوتیک ها تا چند روز اول می تواند از ایجاد عفونت شدیدتر جلوگیری کند. جداسازی جوجه های آلوده و نگهداری آن ها در محلی گرم به کاهش علائمشان کمک خواهد کرد. داروهایی که خاصیت برونکودیلاتوری دارند مانند بروم هگزین، برونشی مکس لیکورول، بایبورون و موادی که دارای اکالیپتوس و آویشن هستند در بهبود وضعیت تنفسی مرغ های مبتلا نقش موثری دارند؛ البته بهتر است قبل از هر اقدامی با دامپزشک مشورت کنید.
بیماری برفک مرغ یک بیماری قارچی بوده و دراثر عاملی به نام کاندیدا آلبیکتس به وجود می آید. این قارچ ابتدا در دستگاه گوارش مرغ شروع به رشد کرده و به تدریج روی سیستم ایمنی هم تاثیر می گذارد و سبب تضعیف آن می شود؛ درنتیجه علاوه بر تضعیف بدن مرغ، روی پوست گردن و تاج لکه های سفیدرنگی ایجاد می شوند که همان برفک هستند. با ادامه روند بیماری، ممکن است پرهای مرغ نیز حالت شکننده پیدا کنند.
مهم ترین راه ورود قارچ کاندیدا آلبیکتس به بدن مرغ، آب یا غذای آلوده است. اگر از یک یا چند مرغ نگهداری می کنید و برای تغذیه شان باقیمانده غذای خود را به آن ها می دهید، احتمال ابتلای آن ها را به برفک بالا می برید؛ همچنین عدم نظافت منظم لانه و ظرف آب و غذای مرغ ها امکان ورود قارچ عامل این بیماری را به دستگاه گوارش طیور فراهم می کند. یکی دیگر از عوامل ایجاد برفک در مرغ ها، استفاده زیاد از آنتی بیوتیک هایی است که باکتری های مفید در بدن آن ها را از بین می برند و شرایط را برای رشد عوامل بیماری زا فراهم می کنند.
برای درمان بیماری برفک، پس از جداسازی مرغ های آلوده از بقیه گله، آن ها با محلول ضدقارچ بشویید و در محلی تمیز نگهداری کنید. فراموش نکنید که رعایت بهداشت محیط در از بین بردن این بیماری بسیار موثر است. بهتر است بعد از حمام کردن مرغ های آلوده، با استفاده از باد ملایم سشوار پرهایشان را خشک کنید؛ همچنین در مدت دوره درمان، هیچ داروی کورتونی یا آنتی بیوتیکی به مرغ ها ندهید تا عملکرد سیستم ایمنی شان در بالاترین حد ممکن باشد.
عفونت کیسه زرده یا امفالیت یکی از بیماری هایی است که در هفته اول زندگی جوجه ها ایجاد می شود. کیسه زرده به شکل یک توده چربی حاوی لسیتین است و دیواره آن نسبت به بسیاری از باکتری ها مقاوم است، اما باکتری هایی مانند باسیلوس سرئوس، استافیلوکوکوس اورئوس و کلستریدیوم ولشی آنزیم هایی تولید می کنند که می توانند این دیواره را از بین برده و وارد کیسه زرده شوند. تکثیر این باکتری ها در داخل کیسه زرده سبب عفونت این قسمت خواهد شد.
اگر عفونت پیشرفت کند و به خون نیز برسد، احتمال مرگ جوجه بسیار بالا است. جوجه هایی در داخل تخم به باکتری آلوده شده اند، ممکن است قبل از به دنیا آمدن یا کمی بعد از بیرون آمدن از تخم تلف شوند.آلودگی محیط زندگی جوجه ها به باکتری یا زیاد بودن زرده و آبکی بودن آن از عوامل ایجاد امفالیت هستند.
ازجمله علائم عفونت کیسه زرده جمع شدن جوجه های مبتلا کنار همدیگر یا نزدیک منبع گرما، ضعف، بی حالی و بی اشتهایی آن ها است؛ همچنین بزرگ شدن غیرعادی شکم، تورم بند ناف و وجود رطوبت در اطراف آن از دیگر علائم بالینی امفالیت هستند. جوجه هایی که دچار عفونت کیسه زرده شده اند، وزن گیری خوبی ندارند و تا 14 روز بعد از بیرون آمدن از تخم ممکن است از بین بروند. میزان مرگ ومیر این بیماری در جوجه مرغ ها 15درصد است.
برای درمان امفالیت راه درمان خاصی وجود ندارد و براساس شرایط دامپزشک تصمیم به استفاده از دارو می گیرد. قبل از تجویز هر روش درمانی، باید ازطریق کشت زرده عفونی نوع باکتری آلوده کننده مشخص شود تا دامپزشک بتواند آنتی بیوتیک مناسبی برای از بین بردن آن درنظر بگیرد. بعد از به دنیا آمدن جوجه های آلوده باید از الکترولیت و مولتی ویتامین ها در رژیم غذاییشان استفاده کرد. ضدعفونی کردن ماشین های جوجه کشی و قرار دادن تخم مرغ ها در محلول ضدعفونی می تواند در پیشگیری از ایجاد عفونت کیسه زرده موثر باشد.
یکی از بیماری های عفونی که دراثر ورود باکتری اشرشیاکلی به بدن مرغ ها ایجاد می شود، بیماری کلی باسیلوز است. این بیماری ازطریق مواد خوراکی آلوده به بدن طیور وارد شده و می تواند از مدفوع آلوده به اشرشیاکلای به جنین داخل تخم نیز سرایت کند. جوجه هایی که به کلی باسیلوز مبتلا هستند، ناف ملتهب و کیسه زرده ای با اندازه غیرمعمولی دارند. در مرغ های بالغ تر امکان بزرگ شدن کبد و طحال و اختلال در خون رسانی اعضای بدن نیز وجود دارد.
علائم بیماری کلی باسیلوز شامل موارد زیر هستند:
برای پیشگیری از ابتلای طیور به کلی باسیلوز، لازم است بهداشت سالن پرورش به طور کامل رعایت شده و پاکسازی منظم محیط با مواد ضدعفونی کننده انجام شود؛ همچنین نصب سیستم تهویه و کنترل آب آشامیدنی مرغ ها به کاهش احتمال ابتلا کمک زیادی می کند.
در درمان بیماری کلی باسیلوز معمولا از آنتی بیوتیک ها باید استفاده کرد که متداول ترین آن ها فوزباک بدسون، colidem، florfenidem و enrodemهستند.
جهت آشنایی با مرغ و خروس گوشتی و خرید تخم نطفه دار مرغ گوشتی و استعلام قیمکت بروز تخم نطفه دار مرغ راس گوشتی به بخش محصولات این وبسایت مراجعه کنید .
بیماری آسپرژیلوس یکی دیگر از بیماری های قارچی است که بیشتر در جوجه های مرغ ایجاد می شود. این بیماری بیشتر توسط قارچ آسپرژیلوس فومیگاتوس به وجود می آید اما انواع دیگری از این قارچ مانند آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس ترئوس نیز می توانند باعث بروز علائم بیماری در طیور شوند.
راه اصلی ورود عامل بیماری آسپرژیلوس به بدن مرغ، ازطریق تنفس هاگ آن است. گرم و مرطوب بودن محیط زندگی مرغ ها و وجود گردوخاک در هوا می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد و علاوه بر آن، در تخم گذاری و رشد جنین نیز تاثیر منفی می گذارد.
میزان شیوع بیماری آسپرژیلوس در جوجه هایی با سن پایین به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر است. از علائم عمده این بیماری می توان به تنگی نفس، تغییر رنگ صورت و ریتم تنفسی غیرعادی اشاره کرد؛ همچنین علائم گوارشی مانند اسهال، بی اشتهایی، کاهش وزن و تشنگی زیاد هم ممکن است در مرغ های مبتلا دیده شوند. دیگر علائم بیاری آسپرژیلوس عبارتند از:
برای پیشگیری از ابتلای مرغ ها به این قارچ لازم است تخم ها را قبل از جوجه کشی تمیز و ضدعفونی کنید؛ همچنین تمام دستگاه ها و لوازم مربوط به جوجه ها باید ضدعفونی شوند. به دلیل اینکه محیط مرطوب برای رشد قارچ آسپرژیلوس بسیار مساعد است، بستر مورداستفاده برای جوجه ها باید کاملا خشک و تمیز بوده و ازنظر وجود یا عدم وجود کپک به صورت مداوم بررسی شوند.
متاسفانه درمان آسپرژیلوس در مرغ ها هزینه بر است و به همین دلیل معمولا توصیه می شود بعد از تشخیص مرغ های آلوده، آن ها را جداسازی و معدوم کنید. در درمان این قارچ، ضدقارچ هایی مانند نیستاتین و آمفوتریسین Bتحت نظر دامپزشک می توانند موثر واقع شوند.
بیماری نیوکاسل یکی از بیماری های طیور با قدرت سرایت بسیار بالا است که توسط نوع یک پارامیکسوویروس پرندگان به وجود می آید. شیوع نیوکاسل در تابستان و زمستان بیشتر بوده و بسته به شدتی که دارد، در سه دسته خفیف، متوسط و بدخیم تقسیم بندی می شود. معمولا مرغ ها به نوع سوم این بیماری دچار می شوند.
انتقال بیماری نیوکاسل در مرغ ها به وسیله مدفوع یا ترشحات آلوده و تماس مستقیم با مرغ مبتلا صورت می گیرد. پارامیکسو ویروس مقاومت بالایی دارد و در محیط های گرم و مرطوب مانند کود یا مواد غذایی می تواند تا چندین روز زنده بماند.
علائم بالینی مرغ ها و جوجه هایی که به نیوکاسل مبتلا شده اند، به شدت بیماری شان بستگی دارند و می توانند خیلی حاد یا خیلی خفیف باشند. ازجمله علائم کلی این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درصورتی که به طور ناگهانی تعداد مرگ و میرها در گله بالا برود یا جوجه ها به طور ناگهانی تلف شوند، احتمال ابتلای آن ها به نیوکاسل وجود دارد. برای به حداقل رساندن تلفات در کمترین زمان ممکن مرغ های آلوده را در یک محل جدا قرنطینه کنید و لاشه مرغ های تلف شده را با رعایت اصول ایمنی دفع کنید. برای پیشگیری از شیوع نیوکاسل در گله مرغ ها، وضعیت سلامت گله را به طور منظم کنترل کنید و اصول بهداشتی را به طور کامل رعایت کنید تا جوندگان و حشرات وارد محل زندگی مرغ ها نشوند. به برنامه واکسیناسیون مرغ ها پایبند باشید.
اگرچه نیوکاسل در حال حاضر روش درمانی ندارد اما می توان به وسیله اصلاح رژیم غذایی، استفاده از مولتی ویتامین ها و مصرف برخی داروها علائم این بیماری را کاهش داد. هر چقدر بیماری پیشرفته تر شده باشد، درمان آن نیز سخت تر و احتمال زنده ماندن مرغ پایین تر خواهد بود.
کوکسیدیوز در مرغ ها همراه با مدفوع خونی ایجاد می شود. دراثر ورود انگل تک سلولی به نام آیمریا به روده مرغ ها، سیستم گوارشی آن ها آسیب می بیند و نمی توانند غذای خود را به طور کامل هضم و جذب کنند. نکته جالب درباره انگل آیمریا این است که تقریبا در بدن همه مرغ های بالغ بدون اینکه بیماری ایجاد کند، زندگی می کند. جوجه های ده روزه تا 12 هفته مستعد ابتلا به کوکسیدیوز هستند؛ زیرا در این سنین هنوز بدنشان به اندازه کافی نسبت به انگل مصون نشده است. به ندرت این بیماری در مرغ های مسن دیده می شود.
در مرغ هایی که به کوکسیدیوز مبتلا هستند، همه یا برخی از علائم زیر مشاهده می شود:
برای تشخیص حتمی کوکسیدیوز، از مدفوع نمونه می گیرند و وجود انگل را در آن بررسی می کنند. باتوجه به اینکه بیماری کوکسیدیوز می تواند آسیب های بسیارشدیدی را به سیستم گوارشی مرغ وارد کند، نیازمند توجه جدی است. این بیماری به حدی مخرب است که گاهی حتی اگر مرغ درمان هم شود، ممکن است نتواند تخم گذاری موفقی داشته باشد و احتمال ابتلای آن به انواع بیماری ها بیشتر از دیگر مرغ ها باشد.
در پیشگیری از ابتلای مرغ ها به کوکسیدیوز، استفاده از واکسن، رعایت بهداشت غذایی و جداسازی مرغ های آلوده کلیدی ترین راهکارها هستند. کنترل رطوبت سالن پرورش و نگهداری مرغ ها، نظافت به موقع ظروف غذاخوری و آب خوری، تمیز کردن بستر و کنترل نور محیط در کاهش شیوع کوکسیدیوز تاثیرگذارند. برای درمان بیماری کوکسیدیوز در جوجه ها می توانید از داروهای انگلی زیرنظر دامپزشک و پروبیوتیک ها (برای بهبود وضعیت لوله گوارشی و کمک به سیستم ایمنی) استفاده کنید؛ همچنین به کار بردن آب سیر در رژیم غذایی جوجه ها یکی از راه های مناسب برای کاهش انگل در روده مرغ ها است.
آشنایی با بیماری های مرغ ها و درمان و پیشگیری از آن ها برای هر کسی که از مرغ یا جوجه مرغ نگهداری می کند، ضروری است. بیماری های بسیاری هستند که می توانند باعث ضعف و ناتوانی در بدن مرغ ها شوند که هر کدام علائم خاص خودشان را دارند. اگر این مطلب برای شما مفید بود، نظرتان را برایمان ارسال کنید. جهت آشنایی با انواع مرغ های گوشتی و زینتی و تخم گذار زینتی و نحوه خرید تخم نطفه دار با کارشناسان شرکت رویال طیور در تماس باشید .
1. علت آویزان شدن بال جوجه مرغ چیست؟
جواب : آویزان شدن بال مرغ ها یا جوجه هایشان به دلایل مختلفی مانند کم آبی بدن یا بیماری هایی مانند نیوکاسل باشد.
2. چرا خس خس سینه در جوجه مرغ به وجود می آید؟
جواب : خس خس سینه یکی از علائم شایع در بیماری های تنفسی مرغ ها است. درصورت مشاهده این مورد بهتر است با یک دامپزشک مشورت کنید.