نحوه و روش واکسیناسیون طیور
انواع روش های واکسن زدن طیور
آیا میدانید چه روش هایی را در واکسیناسیون طیور به کار ببرید که کمترین میزان تلفات را داشته باشید؟ از بهترین روش واکسیناسیون طیور اطلاعی دارید؟ شما نگران طیور خود هستید و نمی‌دانید کدام روش واکسیناسیون برای پیشگیری و کنترل بیماری های آن موثر است؟
واکسن های ضروری برای طیور
تمامی طیور برای داشتن یک زندگی سالم نیاز به واکسیناسیون دارند. اکنون ها از بروز بیماری های مهلک و خطرناک زیادی جلوگیری کرده و مانع از تلفات کل گله و وارد آمدن ضررهای مالی و سنگین میشود. در ادامه به چند مورد از واکسن های ضروری طیور میپردازیم که عبارتند از:
۱. واکسن نیوکاسل: نیوکاسل یکی از بیماری های پرخطر میباشد که آمار مرگ و میر بالایی را در طیور به خود اختصاص داده است. این بیماری قابل سرایت از طیور به انسان بوده و بدین منظور برای جلوگیری از ابتلای طیور به این بیماری بهتر است پرندگان واکسینه شوند. برای مقابله با این بیماری دو نوع واکسن زنده و کشته شده برای آن در نظر گرفته شده است در سنین دو تا سه هفتگی واکسن نیوکاسل به صورت محلول در آب و یا قطره چشمی در اختیار پرنده قرار میگیرد در سن ۶ هفتگی به صورت روغنی و در ۴۸ روزگی باید با واکسن دوگانه نیوکاسل به صورت چشمی و محلول در آب واکسینه شوند.
۲. واکسن آنفولانزای پرندگان: یکی دیگر از بیماری هایی که در بین پرندگان شایع است آنفولانزای پرندگان میباشد. تزریق واکسن آنفولانزا در فصولی که بیماری شیوع پیدا کرده ضروری است. این واکسن به صورت مخلوط آب در روغن جهت ایجاد ایمنی فعال در بدن پرنده بکار گرفته میشود. واکسن آنفولانزا را میتوان به صورت زیر جلدی در ناحیه زیر پوست، پشت گردن و یا به صورت عضلانی در سینه تزریق کرد. جوجه ها در سنین ۸ الی ۱۰ روزگی باید بر علیه این بیماری واکسینه شوند. گله های مرغ مادر در سنین ۶ الی ۱۰ هفتگی نیاز به این واکسن دارند و نباید واکسینه شدن به دز دوم نزدیک تخم گذاری صورت گیرد.
۳. واکسن گامبورو: گامبورو نوعی بیماری عفونی بوده که بیشتر جوجه ها را درگیر می‌کند. این بیماری به شدت بر روی سیستم ایمنی پرندگان تاثیر گذاشته و موجب تضعیف عملکرد آن ها میشود. بنابراین باید طیور بر علیه این بیماری نیز واکسینه شوند. برای طیور گوشتی، تخمگذار، مادر یک دز از این واکسن پیشنهاد میشود. نحوه استفاده به صورت آشامیدنی میباشد که در سنین ۱۰ الی ۱۴ روزگی، ۳ الی ۸ هفتگی و... به کار برده میشود.
۴. واکسن آبله: آبله یک بیماری عفونی است که در سنین مختلف میتواند طیور را درگیر کند این بیماری کاهش رشد و کم شدن میزان تخم‌گذاری را به همراه دارد. آبله در طیور به کندی پیش رفته و تا زمانی که جراحات و ضایعات پوستی ایجاد نشود قادر به تشخیص آن نخواهید بود. به طور معمول این واکسن در سنین ۱۰ هفتگی تجویز و از طریق پرده بال پرنده تلقیح میشود. قبل از مایه کوبی حتما از سلامت طیور خود مطمئن باشید.
۵. واکسن برونشیت عفونی: برونشیت عفونی یکی از بیماری های مسری است که دستگاه تنفسی فوقانی طیور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری در قرقاول و طاووس نیز نشانده شده است. واکسن این بیماری میتواند به صورت قطره چشمی، اسپری و آشامیدنی به کار رود.
انواع واکسن طیور
به صورت کلی دو نوع واکسن برای طیور استفاده میشود که عبارتند از:
۱.واکسن زنده ضعیف شده: این نوع واکسن ها حاوی اشکال ضعیف پاتوژن عامل بیماری هستند. این اشکال ضعیف هنوز هم میتوانند در بدن پرنده تکثیر شوند و پاسخ ایمنی را بدون ایجاد بیماری تحریک کنند. پاسخ ایمنی تولید شده توسط یک واکسن زنده ی ضعیف شده، دقیقا شبیه پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط یک عفونت طبیعی است و محافظت طولانی مدت در برابر بیماری ایجاد می‌کند. نمونه هایی از واکسن های زنده برای طیور عبارتند از: واکسن های بیماری مارک، بیماری بورس عفونی و بیماری نیوکاسل.
۲. واکسن های کشته یا غیرفعال: واکسن های کشته شده، که عنوان واکسن های غیرفعال نیز شناخته میشوند، حاوی پاتوژن هایی هستند که غیرفعال یا کشته شده اند. این واکسن ها قابلیت تکثیر در بدن پرنده را ندارند و باعث بیماری نمی‌شوند. پاتوژن موجود در واکسن هنوز حاوی اجزای آنتی ژنی پاتوژن است که میتواند پاسخ ایمنی را تحریک کند، اما پاسخ ایمنی ایجاد شده توسط واکسن کشته شده، معمولا به اندازه پاسخ ایمنی تولید شده توسط یک واکسن زنده قوی یا طولانی نیست و بنابراین برای حفظ ایمنی به دوز های متعدد و تزریقات مجدد نیاز است. نمونه هایی از واکسن های آنفولانزا پرندگان، وبای پرندگان و کوکسیدیوز.
هر دو نوع این واکسن ها مزایا و معایب خود را دارند. واکسن های زنده میتوانند ایمنی قوی تر و طولانی تری ایجاد کنند، اما اگر به درستی نگهداری یا تجویز نشوند خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند. استفاده از واکسن های کشته شده ایمن تر و آسان تر است، اما برای حفظ ایمنی نیاز به تزریقات مجدد دارد و اگر از این واکسن ها پس از واکسن های زنده استفاده شود باعث افزایش سطح ایمنی پرندگان میشود. واکسن های زنده ضعیف شده ایمنی را برای مدت طولانی تری ایجاد می‌کنند و اغلب در تولید تجاری جوجه های گوشتی استفاده میشوند. واکسن های غیرفعال نیز اغلب در گله های مادری یا زمانی که نیاز به پاسخ ایمنی سریع است استفاده میشود. نوع واکسن مورد استفاده به بیماری هدف، سن و وضعیت سلامت پرندگانی که واکسینه میشوند بستگی دارد. پیروزی از دستورالعمل های سازنده و برنامه های واکسیناسیون توصیه شده، برای حصول اطمینان از بهترین حالت محافظت از گله طیور میباشد.
تفاوت واکسن زنده و واکسن مرده
۱.واکسن های زنده نسبتا ارزان بوده ولی واکسن های مرده، واکسن های گرانی هستند.
۲. واکسن های زنده استفاده آسانی دارند و با آشامیدنی یا اسپری قابل استفاده هستند ولی واکسن های کشته به کارگیری زمان بر و استرس زایی دارند.
۳. در واکسن های زنده احتمال استفاده نکردن یکنواخت وحود دارد ولی در واکسن های کشته استفاده باید به طور یکنواخت باشد و درصد ایمنی آن نیز بالاست.
۴. در واکسن های زنده به دلیل تداخل دارویی نمیتوان از واکسن های دیگر به طور همزمان استفاده کرد ولی در واکسن های کشته احتمال تداخل کم بوده لذا همزمان میتوان چندین واکسن کشته را ترکیب کرد.
۵. واکسن های زنده نگهداری و حمل و نقل سختی دارند ولی در واکسن های کشته کار آسان است.
۶. در زنده ها فعالیت ویروس های زنده، منجر به سلامتی نای و روده نیز میشود ولی در کشته ها میتواند حساسیت موضعی در پرنده ایجاد کند.
روش های واکسیناسیون طیور
روش های مختلف آشامیدنی، اسپری، قطره چشمی و تزریقی جهت انجام واکسیناسیون طیور وجود دارند. این روش ها با توجه به نوع ع واکسن و سن پرنده تعیین میشوند. در ادامه به شرایط لازم و نحوه انجام آن ها اشاره میکنیم.
۱. روش انجام واکسیناسیون آشامیدنی در طیور: بهترین زمان برای خوراندن واکسن آشامیدنی در اوایل صبح و اوقاتی از روز است که طیور تمایل بیشتری به نوشیدن آب دارند. برای انجام این کار باید طبق دستورالعمل پیش رفت.
ظروف آبخوری را از دسترس پرنده ها خارج کرده و به خوبی شست‌وشو دهید.
حدودا دو الی سه ساعت به پرنده ها آب ندهید.( بسته به سن و شرایط آب و هوایی محل پرورش)
آبخوری ها را با آب آشامیدنی سالم و بدون کلر پر کنید. جهت از بین بردن کلر 'ب می‌توانید از مقدار مناسبی تیوسولفات سدیم، شیر خشک و یا قرص سوامیون با دستور دامپزشک استفاده کنید.
جهت جلوگیری از واکنش واکسن و با مواد فوق با جداره آبخوری، بهتر است از آبخوری های پلاستیکی فود گرید استفاده کنید.
با توجه به دستور مصرف واکسن و یا دستور دامپزشک، مقدار مناسبی از آن را با آب ترکیب کرده و در اختیار پرنده ها قرار دهید.
آبخوری ها حداقل باید دو ساعت در اختیار پرنده ها باشند تا از آشامیده شدن مقدار کافی واکسن اطمینان حاصل کرد.
۲. روش اسپری واکسن در طیور: برخی از واکسن ها به صورت اسپری و به روش استنشاقی باید داده شوند. قبل از انجام این نوع واکسیناسیون، بررسی شرایط سالن و مقدار آب لازم و نوع آب، بررسی شرایط آب و هوایی محل پرورش و... ضروری است. طبق مراحل زیر می‌توانید پیش بروید.
حتما این کار باید توسط دامپزشک یا افراد متخصص صورت بگیرد، در صورتی که به شخص قصد انجام واکسیناسیون استنشاقی را دارید، حتما از قبل آموزش های لازم را ببینید.
چهت اسپری واکسن، دستگاه های به خصوصی تولید شده اند که به انواع دستی، باطری خور و برقی تقسیم بندی میشوند. با توجه به مساحت سالن و تعداد طیور، دستگاه مناسبی را انتخاب کنید.
مخزن، نازل و لوله های در ارتباط با واکسن از جنس پلاستیک فود گرید باشند، چرا که نمونه های فلزی با واکسن واکنش داده و اثر واکسن را از بین خواهند برد.
از آب مقطر یا آب تصفیه شده دارای سختی پایین و کاملا بدون کلر استفاده کنید. در صورت وجود کلر، با استفاده از مواد ذکر شده فوق و تحت نظر دامپزشک، کلر آب را از بین ببرید.
قبل از انجام واکسیناسیون، به منظور پاک کردن محیط از گرد و غبار و برآورد مقدار دقیق آب لازم جهت تولید اسپری ابتدا یکبار سالن را با آب خالی غبارپاشی کنید.
بهتر است انجام واکسیناسیون در مواقع خنک روز یعنی صبح یا عصر انجام دهید و زمانی انجام دهید که نور سالن در کمترین حد قرار دهید تا استرس وارده به پرنده ها به حداقل برسد.
جهت تاثیر بهتر واکسن و بهره مندی همه پرنده ها از آن، سیستم های تهویه و گرمایشی سالن را خاموش کنید و در صورت امکان دریچه های هوایی را ببندید.
زمان لازم برای تاثیر گذاری واکسن بین ۱۵ الی ۲۰ دقیقه است. این مورد به نوع واکسن و نحوه انجام اسپری بستگی دارد.
۳. روش انجام واکسیناسیون با قطره چشمی: شاید واکسیناسیون با قطره چشمی راحت ترین روش در طیور باشد، اما استفاده از دوز صحیح واکسن و ترکیب با مقدار مناسب آب، استفاده از آب مقطر، قطره چکان و وسایل پلاستیکی بهداشتی از جمله شروط لازم جهت تاثیرگذاری بهتر واکسن هستند. در این روش معمولا ۱۰۰۰ دوز واکسن در حدود ۲۰ الی ۲۵ لیتر آب مقطر ترکیب میشود. ضمن تاکید مجدد، حتما از مشورت و دستور دامپزشک برای انجام واکسیناسیون استفاده کنید و دستور مصرف واکسن را به دقت مطالعه کنید.
۴. نحوه واکسیناسیون طیور به صورت تزریقی: جهت انجام این کار از سنگ های خودکار استفاده میشود که به هر پرنده چند واحد مشخص از واکسن را تزریق می‌کند. به عنوان مثال آمپول را با ۱۰۰۰ دوز از واکسن پر کرده و به صورت پی در پی به سینه یا ران یا زیر پوست پرنده ها تزریق می‌کنند. جهت حفظ سلامت پرنده ها، پس از تزریق هر ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ دوز واکسن، باید سر آمپول را تعویض کرد. نوع سرنگ انتخابی به جثه پرنده ها و مقدار دوز مصرفی واکسن بستگی دارد توسط دامپزشک ارائه خواهد شد.
علت ضرورت واکسیناسیون طیور
پیشگیری و کنترل بیماری های طیور کاری بسیار مهم و ضروری است که به دلایل زیر باید صورت گیرد.
قوی سازی سیستم ایمنی
کاهش بیماری در گله
تضمین اقتصادی بودن پرورش طیور
پیشگیری از گسترش بیماری های عفونی و مرگ و میر ناشی از آن
دلایل عدم موفقیت در واکسیناسیون طیور
موفقیت آمیز بودن واکسیناسیون به عوامل زیادی بستگی دارد که مهمترین آن ها عبارتند از:
۱. توزیع نامناسب: نبود فضای کافی، یکنواخت واکسینه نشدن طیور و یا عدم دقت کافی در واکسینه کردن به روش قطره ای و تزریق از عواملی هستند که درصد موفقیت این کار را پایین می آورند.
۲. غیرفعال شدن واکسن: نحوه نگهداری، حمل و نقل، تهیه محلول و مصرف واکسن اگر به درستی و اصولی انجام نشوند، موجب خواهند شد تا واکسن اثرگذاری لازم را نداشته باشد.
۳. استرس: تغییرات ناگهانی دما و رطوبت، تغذیه نامناسب و بیماری ها استرس زا بوده و اگر به موقع برطرف نشوند، باعث بی اثر بودن واکسن خواهند شد.
۴. کیفیت واکسن: نامناسب بودن واکسن به دلیل نامساعد بودن شرایط تهیه و توزیع منجر به عدم موفقیت واکسیناسیون میشود.
۵. سویه واکسن: اگر واکسن سویه مورد نیاز را نداشته باشد و نتواند در مقابل بیماری ایمنی لازم را به وجود آورد، واکسیناسیون به خاطر حساسیت گله در برابر سویه بی نتیجه خواهد ماند.
۶. بیماری و مسمومیت های غذایی: بیماری نهفته در طیور به همراه مسمومیت های ناشی از عدم ایمنی کافی جوجه ها در روزهای ابتدایی واکسینه شدن سبب میشود تا پاسخ مطلوبی به واکسن نشان ندهند.
واکنش بدنی طیور بعد از واکسیناسیون
واکسیناسیون پرنده های خانگی با واکنش ها و عوارضی همراه است که به برخی از آن ها اشاره میشود:
پیامدهای ناشی از خود واکسن مثل سرخ شدن جای واکسن، جراحت و ایجاد درد، دانه های کوچک و آبسه های خفیف.
واکنش تنفسی نشانگر کارایی واکسن برای مقابله با بیماری.
عارضه های ناشی از اشتباه و خطای واکسن زن.
عوارض ناشی از اوضاع جسمی و روانی طیور.
همزمانی برخی از عوارض با واکسیناسیون.
واکنش های عمومی مثل توقف رشد پرنده و تب شدید.
واکنش های عصبی به صورت پیچش، لرزش و یا فلجی اندام.
برخی عارضه های ناشناخته به دلایلی نامعلوم.
نتیجه گیری و ارتباطات
جهت آشنایی با انواع روش ها و مزایای و ضروریات لازم به کارشناسان با تجربه رویال طیور در ارتباط باشید و هم چنین برای خرید تخم نطفه دار واکسن زده شده و تخم نطفه دار مرغ واکسیناسیون شده و تخم نطفه دار بوقلمون واکسیناسیون شده و تخم نطفه دار مرغ گوشتی واکسیناسیون شده و تخم نطفه دار قرقاول واکسیناسیون شده با کارشناسان شرکت رویال طیور در ارتباط باشید.